• Bir öldürme hadisesinde can karşılığı olarak verilen bedele; veya kesilen, yarılan, kırılan, koparılan organlar karşılığında bu işi yapan kimseye veya baba tarafından akrabaları üzerine yüklenen belirli miktardaki tazminata "Diyet" denilmektedir.
• Kasıtlı olarak işlenen müessir fiillerde kısas cezası gerekir. Mağdurun suçluyu affettiği durumlarda veya kısasın imkânsız olduğu hallerde ise diyet verilir. Bunların çeşitleri, şartları, organlara göre tazminat miktarları ayrı ayrı tesbit edilmiştir.
Hata yolu ile ve ondan sonraki sebeplerle olan cinayetlere karşı ödenir. Hafif diyet gümüşten on bin dirhem gümüş lira eder. On bin dirhemi günümüzün tartı birimiyle hesaplandığında 32000 gram eder. Günün râyicine göre 32 kilo gümüş hesaplanarak paraya çevrilir ve böylece diyet ödenir.
Kaste benzeyen ödürmeden dolayı verilmesi gereken diyettir. Diyetlerin deve cinsinden verilmesi gerektiğinde göz önüne alınır.
Bu diyet; yirmi beşi iki yaşında, yirmi beşi üç yaşında, yirmi beşi dört yaşında, yirmi beşi de beş yaşında olmak üzere yüz dişi devedir.
Tam diyetten daha az tazminat cezalarına "Erş" tabiri kullanılmaktadır. Yaralanan veya kesilen organlardan dolayı verilir. Meselâ iki elin kesilmesi durumunda bu organlardan istifade etmek imkânsızlaştığından diyet verilmesi gerekir. Bir elin veya bir kaç parmağın kesilmesi gibi bir organın kısmen kullanılıp kısmen kullanılamaz hâl alması durumunda noksan diyet yani erş gerekir.
• İnsanın şu uzuvlarını kesmek veya duygularının kaybolmasına, görevlerini yapamayacak hâle gelmesine sebep olmak diyet ödemeyi gerektirir:
Burun kesmek, dil kesmek cinsiyet uzvunu kesmek, çift olan uzuvları kesmek (İki el, iki ayak, iki göz, iki kaş, iki dudak, iki kulak, iki yumurta, kadının iki memesi... gibi)
Bu uzuvlardan yalnız birini yok etmek, yarım diyeti gerektirir.
• Dövmek suretiyle; aklı gidermek, görme, işitme, tad alma, koklama duyularını gidermek, bunlardan her biri bir diyet ödemeyi gerektirir.
• El veya ayak parmaklarından birini kesmek, diyetin onda birini gerektirir.
• Kırılan ve sökülen her diş için diyetin onda birinin yarısını vermeyi gerektirir.
• Kemiği kırmak, diyetin onda biri tazminatı gerektirir.
• Can bakımından kadınla erkek arasında fark yoktur. Yani bir kadına karşı bir erkek katil kısas edilir. Fakat mal hususunda böyle değildir. Çünkü erkek hem kendisini hem de ailesinin geçimini sağlamak zorunda olduğundan, kadının diyeti erkeğin diyetinin yarısı kadardır.
• Nefsi müdafaa maksadıyla meydana gelen öldürmede diyet ve kısas yoktur.
•
• Trafik kazalarında sürücünün kasten bir kimseyi öldürmesi kısası gerektirir.
• Kasten olmayıp; sürat tahdidine riayet etmemek, hatalı sollamak, trafik kurallarına uymamak, ehliyetsiz veya uykusuz araba kullanmak, arabanın bakımını yapmadan teknik arızalarını gidermeden yola çıkmak ve benzeri davranış ve hatalarla bir adamın ölümüne sebep olmak diyet gerektirir.
• Bir tam diyet üç senede, senelerin bitiminde olmak üzere üç taksitte ödenir.
Bir diyet ödemeye mahkûm kişiler de, hisselerine düşen miktarı her birisi üç senede üç taksitte öder.
