• Hacc'ın esrarını hiçbir beşerin havsalası anlayıp idrak edemez. Evden çıkıp dönünceye kadar her bir makamın, her emir ve yasağın ayrı ayrı niyetleri, ibret ve işaretleri vardır.
• Hacc yolculuğu âhiret yolculuğunun bir benzeridir. Bu yolculuğa hazırlanırken âhiret yolculuğunu da gözden uzak tutmamalıdır.
Bir ay gibi bir zaman sürecek olan bir yolculuk için bu kadar tedbirler alınıyor, hazırlıklar yapılıyor. Halbuki belki de ölüm yolculuğu kendisine bu yolculuktan daha yakındır. Bunun içindir ki:
"Her insan ölümü tadacaktır." (Âl-i imran: 185)
Âyet-i kerime'si mucibince, muhakkak olan ölümün amansız pençesine düşeceğini ve bilcümle malından, çocuklarından ayrılarak sadece bir kefen ile âhiret yolculuğuna çıkacağını düşünmelidir.
"O gün ki ne mallar fayda verir ne de oğullar... Meğer ki Allah'a tamamen sâlim ve temiz bir kalb ile gelenler ola." (Şuarâ: 88-89)
• İhramlarını alıp bavuluna koyarken, öldüğünde sarınacağı kefen olarak düşünmelidir. Orada bavulunu açacaksın, âhirette amel bavulunu açacaksın.
İhram giyen hacılar, dünyalık elbisesini çıkarıp âhiret kefenine bürünmüş, kendilerinin bir ölüden farksız olduklarını farzederek, bütün dünyevî alâkalardan ilgilerini kesmişler demektir. Ölümü nefse muhakkak duyurmak gerekiyor. Çünkü gidenle kalan arasında bir gün fark var. Hacc ibadetinin bütün vazifeleri insana âhiret menzillerini hatırlatır.
Âyet-i kerime'de:
"Tâ ki kendilerine âit bir takım faydaları yakînen görsünler." buyuruluyor. (Hacc: 28)
Hacc'ın hikmetleri olan bu menfaatler, hem dünya hem de ahiretle ilgilidir.
• Yola çıkılacağı zaman iki rekât namaz kılınır. Birinci rekâtta Fatiha'dan sonra "Kâfirûn" sûresi, ikinci rekatta "İhlâs" sûresi okunur. Namazdan sonra şöyle duâ edilir:
"Allah'ın ismini anarak yola çıkıyorum. Allah'a tevekkül ettim. Güç ve kuvvet sadece Allah'ın ikram ve ihsanı iledir.
Allah'ım! Sapıklığa düşmekten ve saptırıcı olmaktan, hata yapmaktan ve yaptırmaktan, zulmetmekten, zulme uğramaktan, cahillik etmekten ve cahilce davranışlarla karşılaşmaktan sana sığınırım." Ayağa kalktığında Enes -radiyallahu anh-den rivayet edilen şu duâ okunmalıdır:
"Allah'ım sana yöneldim, sana dayandım. Allah'ım! Beni ilgilendiren ve benim önem vermediğim şeylerde sen bana kâfi ol. Allah'ım! Beni takvâ ile azıklandır, günahımı bağışla."
• Bir taraftan gerekli hazırlıkları yaparken, diğer taraftan da günahlarına tevbe etmelidir.
• Âile efradı ve dostları ile vedâlaşarak helâlleşmeli ve hayır duâlarını istemelidir.
Kendisini uğurlayanlar da vedâ anında ona:
"Allah-u Teâlâ'nın hıfz-u emânetinde ol, Allah sana takvâ ihsan etsin, kötülüklerden seni uzak eylesin, günahını af buyursun, gittiğin her yerde sana hayır göstersin." demelidir.
Resulullah -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz Abdullah bin Abbas -radiyallahu anhümâ-yı Hacc'a uğurlarken Bakî kabristanına kadar yürüyerek teşyi etmiş ve: "Allah'ın ismi ile gidin. Yâ Rabb'i! Bunlara yardım eyle." buyurmuştur.
Yola çıkarken sadaka vermek selâmete sebeptir. Dönüşte de vermek doğru olur.
• Vasıtaya binildiğinde şöyle duâ edilir:
"Bu vasıtayı bizim hizmetimize veren, şanı yüce Allah'ı tesbih ve tenzih ederiz. O'nun lütfu olmasaydı biz bunu emrimiz altına alamazdık. Şüphesiz ki biz Rabb'imize döneceğiz. Allah'ım! Biz bu yolculuğumuzda senden iyilik, takvâ ve senin hoşnud olacağın işleri bize nasib etmeni dileriz. Allah'ım! Bu yolculuğumuzu bize kolaylaştır. Uzaklığını yakınlaştır. Allah'ım! Yolculuğun her türlü sıkıntılarından ve meşakkatlerinden sana sığınırım. Çirkin bir görünüşe düşmekten, malıma, âileme ve çocuklarıma kötü bir dönüşle dönmekten, (başlarına bir kötülük gelmesinden) sana sığınırım."
• Vasıtaya oturunca yedi kere şu tesbih okunur:
"Sübhânallâhi vel hamdülillâhi velâ ilâhe İllâllahü vallâhü ekber."
"Allah'ı her türlü noksan sıfatlardan tenzih ve tesbih eder ve Allah'a hamd ederim. Allah'tan başka ilâh yoktur. Allah en büyüktür."
Daha sonra şu duâ okunur:
"Bizi doğru yola hidayet eden Allah'a hamdolsun. Eğer Allah bize hidayet yolunu nasib etmeseydi, biz kendiliğimizden bu yolu bulamazdık. Allah'ım! Bizleri vasıtalar üstünde taşıyan sensin, her işimizde yardımcı sensin."
