Ezan müslümanlığın şiârıdır, vâcip kuvvetinde müekked bir sünnettir. Bir dâvet hükmündedir, vakit girince okunur.
Okunuşu şu şekildedir:
Allahu Ekber Allahu Ekber, Allahu Ekber Allahu Ekber.
Eşhedü enlâ ilâhe illâllah, Eşhedü enlâ ilâhe illâllah.
Eşhedü enne Muhammeden Resulullah, Eşhedü enne Muhammeden Resulullah.
Hayyâalessalâh, Hayyâalessalâh.
Hayyâalel-felâh, Hayyâalel-felâh.
Allahu Ekber Allahu Ekber, Lâ ilâhe illâllah.
Sabah ezanında "Hayyâalel-felâh"dan sonra iki defa "Essalâtü hayrun min'en-nevm" denilir. İkâmette ise yine iki defa "Kad kametissalâh" denilir.
• Ezanı işiten kimsenin Kur'an-ı kerim okuyor bile olsa, durup dinlemesi efdâldir.
Ezanı ve ikâmeti işiten kimse bunları kendi kendine müezzinle beraber tekrar eder. Yalnız "Hayyâalessalâh ve Hayyâalel-felâh"larda "Lâ havle velâ kuvvete illâ billâh" denir. Sabah ezanında "Essalâtü hayrun min'en-nevm" denilirken "Sadakte ve berarte" yani "sâdıksın, doğru söylüyorsun." denir.
Ezan bitince hem müezzin hem de işitenler vesile duâsını okurlar.
• Ezan ve ikâmet erkekler için namazın sünnetinden olduğu için, beş vakit farz edâ edilirken de kazâ edilirken de ezan okunup kamet getirilir. Bir kaç kaza namazını bir arada kılmak isteyen kimse, başlangıçta bir ezan okur, her namaz için ayrı ayrı ikâmet getirir.
• Resul-i Ekrem -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz Hadis-i şerif'lerinde buyururlar ki:
"Ezan okununca, şeytan zıplayarak yellene yellene ezanı duymayacak kadar geriye kaçar, ses kesilince yine döner.
Kâmet edilince tekrar yüz-geri edip kaçar.
Bitince, namaz kılan ile kalbi arasına fitne sokmak için yine hücuma geçer. 'Şunu şunu hatırla!' der. Kaç rekât namaz kıldığını bilemeyecek duruma getirinceye kadar hatırlayamayacağı şeyleri kişiye hatırlatır." (Buhârî. Tecrîd-i Sarîh: 360)
"İnsanlar, müezzinlikte ve birinci saftaki sevabı bilseydiler, kurasız kimse ezan okuyamaz, birinci safta yer bulamazdı.
Camiye erken gitmekteki sevabı bilselerdi koşuşarak giderlerdi.
Yatsı ve sabah namazlarındaki ecri bilselerdi aksayarak da olsa bu namazlara gelirlerdi." (Buhârî. Tecrîd-i Sarîh: 366)
Beş vakit namazın rekâtlarına ve kılınışına geçmeden önce iki rekâtlık bir namazın kılınışını görelim:
• Eûzü-besmele çekilerek niyet edilir. (Niyet ettim Allah rızası için sabah namazının sünnetini kılmaya gibi.)
• "Allahu Ekber" diyerek eller kaldırılır ve göbeğin altına bağlanır.
• "Sübhaneke" duâsı okunur, "Eûzü-besmele" çekilir, "Fâtiha" sûresi okunur, "Âmin" denir ve bir sûre okunur.
• "Allahu Ekber" diyerek rükûya eğilinir, üç kere "Sübhane Rabbiyel Azim" denir. "Semiallahu Limen Hamideh" diyerek doğrulunur ve "Rabbenâ lekel Hamd" denir.
• "Allahu Ekber" diyerek secdeye gidilir. Üç kere "Sübhâne Rabbiyel Â'lâ" denir. "Allahu Ekber" diyerek oturulur. "Allahu Ekber" diyerek yine secdeye gidilir, üç kere "Sübhane Rabbiyel Â'lâ" denir.
• "Allahu Ekber" diyerek ayağa kalkılır. Sadece "Besmele" çekilerek "Fâtiha" sûresi okunur, "Âmin" denir ve bir sûre okunur.
• "Allahu Ekber" diyerek aynı birinci rekâtta olduğu gibi rükûya gidilir, secdeler yapılır ve "Allahu Ekber" diyerek oturulur.
• "Ettahiyyatü" duâsı, "Allahümme Salli" ve "Allahümme Bârik" salâvât-ı şerif'leri ile "Rabbenâ âtina...", "Rabbenağfirlî..." duâları okunur. "Esselâmü Aleyküm ve Rahmetullah" diyerek önce sağa sonra sola selâm verilir.
• Selâmdan sonra "Allahümme entesselâm, ve minkesselâm, tebârekte yâ zelcelâli vel-ikram" denir.
• Bütün namazların ilk iki rekâtı, sabahın sünneti ve farzı, cuma'nın farzı, akşam'ın sünneti, öğle ve yatsı'nın son sünnetleri bu şekilde kılınır. Sâdece niyetleri değişiktir.
• Dört rekâttır: İkisi sünnet ikisi farz.
• Her iki rekât da yukarıda anlatıldığı gibi kılınır.
• On rekâttır: Dördü sünnet, dördü farz, ikisi son sünnet.
• Sünnetin kılınışı: İlk iki rekât kılınıp oturunca sadece "Ettahiyyatü" okunur ve "Allahu Ekber" diyerek ayağa kalkılır. "Besmele" çekilerek devam edilir ve iki rekât daha kılınarak selâm verilir.
• Farzın kılınışı: Sünnetin kılınışı gibi kılınır. Yalnız üçüncü ve dördüncü rekâtlarda "Fâtiha" dan sonra sûre okunmaz.
• Son sünnetin kılınışı: Sabah'ın sünneti gibi kılınır.
• Sekiz rekâttır: Dördü sünnet, dördü farz.
• Sünnetin kılınışı: İlk iki rekât kılınıp oturunca "Ettahiyyatü" ile beraber "Salli-Barik" duâları okunur. "Allahu Ekber" diyerek ayağa kalkılır. "Sübhaneke" duâsı okunur. "Eûzü-Besmele" çekilerek devam edilir ve iki rekât daha kılınarak selâm verilir.
• Farzın kılınışı: Öğle namazının farzı gibi kılınır.
•Beş rekâttır: Üçü farz, ikisi sünnet.
• Farzın kılınışı: İlk iki rekât kılınıp oturunca sadece "Ettahiyyatü" okunur. "Allahu Ekber" diyerek kalkılır. "Besmele" çekilerek "Fâtiha" okunur. Sûre okunmadan rükûya gidilerek bir rekât daha kılınır ve selâm verilir.
• Sünnet'in kılınışı: Sabah'ın sünneti gibi kılınır.
• On üç rekâttır: Dördü sünnet, dördü farz, ikisi son sünnet, üçü vitir.
• Sünnetin kılınışı: İkindi'nin sünneti gibi kılınır.
• Farzın kılınışı: Öğle ve İkindi'nin farzı gibi kılınır.
• Son sünnetin kılınışı: Sabah'ın sünneti gibi kılınır.
• Vitirin kılınışı: İlk iki rekât kılınıp oturunca sadece "Ettahiyyatü" okunur. "Allahu Ekber" diyerek ayağa kalkılır. "Besmele" çekilerek "Fâtiha" ve bir sûre okunur. "Allahu Ekber" diyerek eller kaldırılıp bağlanır. Kunut adı verilen "Allahümme innâ nestaînüke" ve "Allahümme iyyakena'büdü..." duâları okunur. "Allahu Ekber" diyerek rükûya gidilir. Böylece bir rekât daha kılınarak selâm verilir.
Kunut duâlarını bilmeyenler "Rabbenâ âtina..." Âyet-i kerime'sini okuyabilir. Üç kere "Allahümmağfirlî" de diyebilir.
